در این مقاله می خواهیم موضوع سنت های ازدواج و همسریابی در تویسرکان را بررسی کنیم چرا که ازدواج یکی از مهم ترین اصول زندگی هر فردی بوده و نمی توان بدون اجرای سنت ها آن را انجام داد. همان طور که می دانید اولین مراسم ازدواج به نام خواستگاری معروف بوده و در شهر تویسرکان، در شب خواستگاری مادر پسر تقاضای آب می کند، به این معنا که دختر را پسنیده و نظر پسر را هم می خواهد بداند، اگر پسر هم آب بخواهد یا آب را بنوشد به این تعبیر است که او هم نظرش مثبت بوده می باشد.
این اولین جلسه خواستگاری یا به بیان دیگر جلسه آشنایی محسوب می گردد. شب دیگری برای خواستگاری اصلی و قندخوران تعین می شود، در جلسه دوم فامیل های درجه یک و بزرگ های هر دو طرف هم دعوت شده و در مراسم حضور دارند. در این شب مهریه، شیر بها، تاریخ عروسی و جهیزیه تعیین می شود و در بیش تر موارد در دفتری یادداشت شده و به امضای بزرگ های مجلس می رسد.
همان طور که در سطرهای بالاتر هم بیان شد، یکی دیگر از سنت های همسریابی تویسرکان شیربها است. در تویسرکان شیربها یعنی مقداری پول و هدیه که باید به مادر عروس داده شود به دلیل این که دخترش را شیر داده و او را پرورش داده است. بعد از پرداخت شیر بها و قند خوران نوبت آن است که مراسم عقد کنان را برگزار کنند.
برای اجرای مراسم عقد کنان آزمایش خون و نوبت از محضر را انجام داده و سپس با تعداد کمی از نزدیکان و بزرگ ترها نزد عاقد رفته و مراسم عقد را اجرا می کنند. بعد از عقد، عروس و داماد با مادر، خواهر عروس و مادر داماد به بازار رفته و خرید های لازم را انجام می دهند. خریدها بیشتر شامل لوازم آرایشی، لوازم بهداشتی، آینه و شمعدان، حلقه ها، طلا برای عروسی و چند قواره پارچه برای چادر و یا لباس عروسی می باشد.
البته لازم به ذکر است که در بعضی از خانواده ها قبل از مراسم عقد کنان خرید را انجام می دهند، اما در اکثر خانواده ها به دلیل این که عروس و داماد محرم نیستند، خریدها را به بعد از عقد موکول می کنند.
یکی دیگر از سنت های ازدواج در تویسرکان مراسم دست گیران است، به این تعبیر که داماد در ساعتی که پدر یا برادران عروس از خانه بیرون می روند به خانه پدر زنش می رود و فقط مادر زن و همسرش حضور دارد؛ در این موقعیت مادر زن که از قبل در جریان است وسایل پذیرایی فراهم می کند و در این جا اولین دیدار تنهایی دختر و پسر رخ می دهد این مراسم به دست گیران شهرت دارد.
رخت بران از سنت های ازدواج در تویسرکان در روزگاران قدیم به شمار می رود. در این مراسم خانواده داماد هفت نوع پارچه را به همراه نقل و شیرینی به خانه عروس می فرستادنند؛ سپس خودشان برای مهمانی به آن جا می رفتند. لازم به ذکر است در گذشته ها رسم بود که خیاط در آن روز یکی از پارچه را می برید و بقیه را با خود به خانه می برد تا برای عروس لباس آماده کند.
حنا بندان از جمله رسوم تویسرکان است که هنوز هم در این زمان به قوت خود باقی مانده در این مراسم به دست، پا و گاهی سر عروس حنا گذاشته می شود؛ همان طور که می دانید در این مراسم جوانان به رقص و پای کوبی می پردازند. بعد از حنا بندان هم نوبت به عروسی رسیده و تمامی خانواده و دوستان در آن شب به یاد ماندنی حضور پیدا می کنند تا به عروس و داماد تبریک بگویند.